Programma 8. Veilige omgeving

Ons doel is een aantrekkelijke omgeving te zijn waar de inwoners van Oss zich veilig voelen om te kunnen wonen, werken en recreëren. Schoon, heel en veilig staat hierbij voorop. Als gemeente zijn we in staat om in te kunnen spelen op de actuele veiligheidsproblematiek. De algemene doelen voor de periode 2023-2026 zijn: 

• Een samenleving die weerbaar, veerkrachtig en zelfredzaam is.  
• Veilige wijken met een goede verbinding tussen zorg en veiligheid. 
• Het zo veel mogelijk tegengaan, verstoren, en stoppen van ondermijnende criminaliteit.
• Voorkomen en bestrijden van (grootschalige) incidenten en verstoring van de openbare orde.
• Behouden of verbeteren van de veiligheidsgevoelens en veiligheidscijfers. 

Binnen veiligheid hanteren we vijf veiligheidsvelden: veilige leef- en woonomgeving, bedrijvigheid en veiligheid, jeugd en veiligheid, fysieke veiligheid en integriteit en veiligheid (inclusief ondermijning). Deze velden hebben elk weer hun eigen thema's. Zo werken we aan een stabiele interne crisisorganisatie, organiseren we procesregie op complexe casuïstiek, zorgen we voor veilige voetbalwedstrijden, geven we de aanpak van woonoverlast verder vorm, werken we aan het voorkomen van jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit en houden we ons bezig met de aanpak op ondermijnende criminaliteit en weerbare overheid.  

De afgelopen jaren neemt de druk op de openbare ruimte toe: er is meer onrust, meer onvrede en er zijn meer ongeregeldheden. Dit zien we zowel landelijk als lokaal. Daarnaast komen er steeds meer nieuwe veiligheidstaken bij zoals weerbare overheid, aanpak mensenhandel en controles op illegale prostitutie. Ook vergen bestaande thema's meer tijd. Zo is er sprake van een toename van complexe zorg en veiligheidscasuïstiek, een toename voetbalgeweld en hebben we te maken met veel incidenten en crisissen. De criminele jeugdproblematiek wordt ook hardnekkiger en complexer, wat vraagt om een andere jeugdaanpak. Bij de aanpak ondermijning wordt het steeds belangrijker om als een gemeente een goede informatiegestuurde aanpak te hebben. Data-integratie en data-analyse is hierbij van cruciaal belang. Tot slot neemt de afgelopen periode (landelijk en regionaal) de urgentie op gebied van weerbaarheid en zelfredzaamheid toe. Deze urgentie komt voort uit instabiliteit in de wereld, toenemende militaire dreiging, maar ook een verhoogd risico op een klimaatcrisis of een pandemie. Deze ontwikkeling vraagt om noodzakelijke versteviging van de maatschappelijke weerbaarheid en het doorleven van verschillende scenario's zoals langdurige stroomuitval.

Uit bovenstaande komt naar voren dat de ontwikkelingen op gebied van veiligheid niet stilstaan. Deze ontwikkelingen vragen om een wendbare gemeente die snel kan inspelen op nieuwe kansen en bedreigingen maar ook een gemeente die aangehaakt blijft bij deze veranderende opgave.  

Eind 2024 heeft de gemeente Oss de Galan Groep gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar de (relatie tussen de) veiligheidsproblematiek, de veiligheidsaanpak en de huidige capaciteit en middelen van het team Openbare Orde en Veiligheid (OOV). De belangrijkste conclusies uit het rapport stellen dat er voldoende capaciteit moet komen voor crises en incidenten, uitbreiding noodzakelijk is om de regierol binnen de organisatie goed in te kunnen richten en versterking nodig is op gebied van senioriteit, positie en capaciteit.

In het rapport wordt geadviseerd om de huidige formatie van team OOV uit te breiden, om zo effectief en proactief te kunnen zijn, met de juiste belasting voor het team. De uitbreiding is een vereiste om de basis op orde te kunnen krijgen, goed te kunnen blijven reageren op crisissituaties en uitvoering te kunnen coördineren. Deze uitbreiding wordt gefaseerd opgepakt, om uiteindelijk te komen tot een omvang van de formatie voor gemeente Oss die redelijk vergelijkbaar is met de referentiegemeenten, ook in vergelijking tot het aantal inwoners en aan het aantal misdrijven.

Interne crisisorganisatie
In 2024 kreeg Oss te maken met één van de grootste branden uit de geschiedenis van onze regio, bij de logistieke dienstverlener Vice Versa. Uit de evaluatie van dit incident komt naar voren dat de bekendheid met en het urgentiegevoel van crisisbeheersing in de reguliere organisatie van de gemeente Oss onvoldoende is. Hiervoor hebben we een verbeterplan opgesteld. We gaan meer aandacht besteden aan de inrichting van de lokale organisatiestructuur bij een crisis en aan de bekendheid met de regionale crisisorganisatie. Ook verbeteren we de bereikbaarheid van de organisatie ten tijde van een crisis en investeren we in opleiden trainen en oefenen. Dat laatste doen we in nauwe samenwerking met de Veiligheidsregio Brabant Noord.

Voetbal
Op gebied van voetbal werken we intensief samen met diverse partners, waaronder TopOss, de politie, het OM en de andere gemeenten in Oost-Brabant met een betaald voetbalclub. Om de wedstrijden voor iedereen toegankelijk te houden is de aanpak van overlast gevende supporters belangrijk. Door overlast gevende supporters aan te pakken met als doel een gedragsverandering te bereiken proberen we verstoringen van wedstrijden en de openbare orde en veiligheid terug te dringen. De aanpak die hiervoor het afgelopen jaar is ontwikkeld, zal in de komende periode binnen de voetbalgemeenten worden geïmplementeerd.

Evenementenveiligheid
Constructieve veiligheid is relevant bij evenementen wanneer er podia gebouwd worden, tenten staan of andere bouwwerken/constructies gemaakt worden. Het is bij het vergunningverleningsproces vaak moeilijk om vooraf te beoordelen of het op een veilige manier gebeurt en waar op gelet moet worden. En er is weinig kennis, expertise en capaciteit beschikbaar om tijdens de opbouw van een evenement hierop te controleren. We willen in 2026 het gesprek hierover hebben met belanghebbenden en experts. Wat zijn risico's, waar liggen verantwoordelijkheden, welke afspraken kunnen we maken en hoe gaan andere gemeente hiermee om?

In 2024 heeft de gemeenteraad het beleidskader Integraal jeugdbeleid 2024-2027 vastgesteld. In dit beleidskader is ook de relatie omschreven met het beleidsterrein veiligheid. Hierin beschrijven we dat een weerbare jeugd in een veilige leefomgeving van groot belang is voor een veilige toekomst. Hieronder is een overzicht weergegeven van de belangrijkste onderwerpen waar we mee aan de slag gaan. Op alle onderwerpen werken we intensief samen met het sociaal domein en onze ketenpartners. Binnen het thema jeugd en veiligheid gaan we het komende jaar aan de slag met:

• Het opzetten van een nieuwe overlegstructuur jeugd. Deze structuur moet bijdragen aan het doel jongeren eerder in beeld te hebben (vroegsignalering). In de nog te ontwikkelen overlegstructuur is er o.a. aandacht voor jeugdgroepen, jongeren die criminele activiteiten plegen, jongeren die worden geronseld voor het criminele circuit en regievoering op casuïstiek.
• Het implementeren van het 7-stappenmodel. Dit model dient als leidraad en werkproces voor de aanpak van problematische jeugdgroepen en groepsgedrag. Het model draagt bij aan meer helderheid over regie, welke partners betrokken moeten worden en wanneer er op- of afgeschaald moet worden.
• Aandacht en inzet op jonge aanwas: Begin 2025 heeft het RIEC een onderzoek opgeleverd voor ons Basisteam inzake het fenomeen Jonge Aanwas. De uitkomsten van het onderzoek en de aanbevelingen die er uit volgen worden gekoppeld aan het Integraal Jeugdbeleid. De komende periode gebruiken we om de aanbevelingen te analyseren en daar waar nodig verbeteringen door te voeren.
• We herijken de inzet van de Straatcoaches. Daarbij maken we de afweging of de inzet van dit instrument nog wenselijk is of dat er andere, meer passende instrumenten zijn.
• Het thema school en veiligheid heeft hoge prioriteit. We verstevigen de samenwerking met scholen, onderzoeken mogelijke interventies in en om de scholen en zetten in op het doorlopend verbeteren van het beeld van de veiligheid, incidenten en fenomenen binnen de scholen. Tevens onderzoeken we de mogelijkheid om het concept Veilig In en Om de School (VIOS) te implementeren.

Data gedreven werken en aanpak ondermijning
De aanpak van ondermijnende criminaliteit blijft ook de komende jaren zowel lokaal, regionaal als landelijk een prioriteit. We kunnen dit alleen aanpakken door daadkrachtig en integraal op te treden. Dat doen we samen met de politie, het OM, de belastingdienst, RIEC Oost-Brabant en andere overheidspartners.

Bij het verhogen van de informatiepositie in het kader van de weerbaarheid hoort ook het op de juiste manier samenbrengen van de beschikbare informatie en het analyseren daarvan. In de aanpak van ondermijning is bij alle partners menskracht beschikbaar om dit te doen. Ook aan de gemeenten wordt gevraagd hier stappen in te zetten. Een data-analist in het kader van een veilige leefomgeving in het algemeen en de aanpak van ondermijning in het bijzonder is daarin noodzakelijk. In de aanpak van thema’s zoals bedrijventerreinen, buitengebied en veiligheid in de wijken draagt een data-analist ook bij aan een meer efficiënte manier van werken bij het analyseren en interpreteren van informatiebeelden. De combinatie van een data-analist met het Veiligheids Informatie Knooppunt zorgt voor een betere informatiepositie waardoor efficiënter en effectiever (samen)gewerkt kan worden bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit.

Een betere informatiepositie vanuit data leidt onder andere tot betere signalen voor het Gemeentelijk Signalenoverleg Ondermijning (GSO). Hier is in 2025 mee gestart. Het hoofddoel van een GSO betreft het effectief verstoren of zelfs voorkomen van mogelijke ondermijnende activiteiten door vroegtijdig signaleren, analyseren en interveniëren.

Preventief Toezichthouder Ondermijning
Conform het amendement “Intensiveer preventieve controles in het buitengebied en op bedrijventerreinen” van 10 november 2022, hebben wij vanaf mei 2023  een fte preventief toezichthouder ondermijning ingezet specifiek op actieve controles in het buitengebied en op bedrijventerreinen, ter voorkoming van ondermijnende activiteiten. Conform het amendement is en wordt deze fte gefinancierd uit de beschikbare ruimte van de jaarschijven 2023, 2024 en 2025. Daarbij heeft het college de opdracht gekregen om na deze periode de impact van deze extra fte te evalueren. Uit die evaluatie blijkt dat de impact van deze fte de afgelopen jaren flink is geweest, maar ook dat deze noodzakelijk is om onze doelstellingen op het tegen gaan van ondermijning noodzakelijk is. Bovendien blijkt uit de evaluatie dat we de fte met behulp van een aantal recente ontwikkelingen nog beter kunnen inzetten en echt een verschil kunnen maken in de aanpak van ondermijning. Gezien de toenemende complexiteit en verschuivende aard van ondermijning, is structurele borging van deze capaciteit noodzakelijk. Daarmee kunnen we blijvend investeren in een proactieve, zichtbare en informatie gestuurde aanpak van ondermijning.

Logistieke knooppunten en transport
In het Uitvoeringsplan Ondermijning voor 2025 is het Thema Logistieke knooppunten & Transport opgenomen. Hierbij wordt o.a. de focus gelegd op bedrijventerreinen en het buitengebied. Anonimiteit, gelegenheid (leegstand) en een kwetsbare positie van agrariërs maken het buitengebied ook aantrekkelijk voor criminelen. Voorbeelden van criminele activiteiten zijn inbraak, drugsproductie, opslag voor drugsproductie, dumpingen van drugsafval, illegale productie van tabak of alcohol, arbeidsuitbuiting en wildstroperij zien we in het buitengebied. Daarom gaan we in 2025 en 2026 met dit thema aan de slag. De doelstellingen zien onder andere toe op: v erhogen van de informatiepositie, preventief toezicht (samen met de preventief toezichthouders die in ieder geval tot eind 2025 in dienst zijn) en contact maken/onderhouden met de doelgroep, creëren van weerbaarheid en handelingsperspectief bieden.

Weerbare overheid
In 2024 is een projectleider gestart met een inventarisatie van de Brabantse weerbaarheidsnorm bij de gemeenten Oss en Bernheze. Hierbij is gekeken naar de mate waarin de gemeenten voldoen aan de Brabantse norm. Eind 2024 voldeed de gemeente Oss voor 84% aan de norm (in juni was dit nog 70%). Er zijn in de tussentijd verschillende dwarsverbanden gelegd en verbindingen ontstaan, naast de bestaande samenwerkingen. Dat maakte tegelijkertijd ook bepaalde kwetsbaarheden en/of ontwikkelpunten zichtbaar. Dit heeft geleid tot specifieke aanbevelingen per thema, die in 2025 en 2026 opvolging zullen krijgen. Zo gaan we een realistisch ‘meerjarenplan Weerbare gemeente (2025-2026)’ op alle onderdelen opstellen en uitvoeren. Het optimaliseren van het inwerkprogramma en integrale, interne communicatie maakt hier onderdeel van uit.

Om goed aan te kunnen sluiten bij de ontwikkelingen buiten blijft de aandacht voor (het ontwikkelen van) wijk/gebiedsgericht werken vanuit het veiligheidsdomein van belang. We blijven inzetten op de samenwerking tussen de adviseurs veiligheid, de politie, de boa’s en de wijkcoördinatoren waarbij we aansluiting zoeken bij bestaande overlegstructuren, en partners en bewoners in de wijken.

Programma Schadewijk
Vanuit veiligheid zijn we aangehaakt bij programma Schadewijk. We borgen de structurele deelname aan het programma en zetten in op het doorlopend ontwikkelen van een veiligheidsbeeld van de Schadewijk. We koppelen de ambities van het Programma en het veiligheidsbeeld aan de beleidsuitgangspunten van het Integraal Veiligheidsbeleid. De komende periode analyseren we het veiligheidsbeeld en bepalen welke interventies ingezet moeten worden om knelpunten aan te kunnen pakken.

Uitbreiding boa-formatie
De afgelopen jaren is het takenpakket van de boa’s uitgebreid en complexer geworden. Ook zijn de werktijden verruimd. Voor veel van die extra taken (o.a. controles Alcoholwet, vuurwerk, jeugd, deelname MIT controles) is nooit extra capaciteit toegekend. Er wordt door maatschappelijke ontwikkelingen, taakverschuiving naar gemeenten en een terugtrekkende politie steeds vaker een beroep gedaan op de inzet van boa’s. Denk hierbij onder andere aan ondermijning, prostitutiecontroles, faciliteren bij demonstraties en het begeleiden van voetbalcorteo’s. Om aan deze vraag te kunnen voldoen is extra capaciteit nodig. Het advies is derhalve om voor de invulling van de extra handhavingstaken te kiezen voor een uitbreiding van de boa-formatie met 2 fte.

Versterken capaciteit veiligheid
Vanwege gesignaleerde knelpunten bij het team OOV heeft eind 2024 de gemeente Oss de Galan Groep gevraagd een onderzoek uit te laten voeren naar de (relatie tussen de) veiligheidsproblematiek, de veiligheidsaanpak en de huidige capaciteit en middelen van het team Openbare Orde en Veiligheid (hierna: OOV). Aanvullend op dit onderzoek zijn gerelateerde knelpunten in de uitvoering in beeld gebracht. Gezien de acute noodzaak stellen we voor om structureel € 664.000 beschikbaar te stellen voor noodzakelijke capaciteit op het gebied van veiligheid. Dit is nodig voor:

Regie/ Team OOV:

• Strategisch beleidsadviseur (1 fte) en een beleidsadviseur (1 fte) om te komen tot het opstellen en uitvoeren van een goed integraal veiligheidsbeleid waarbij ook nieuwe beleidsontwikkelingen zoals mensenhandel, prostitutie, coffeeshop etc. goed opgepakt worden.
• Data-analist (1 fte) om grote hoeveelheden data te kunnen analyseren en trends en patronen te herkennen en daarop veiligheidsaanpakken op te zetten.

Uitvoering:

• BOA’s (2 fte) om de uitbreiding van het takenpakket (meer handhavingstaken) en de toegenomen complexiteit hierin op te kunnen pakken.
• Preventief toezichthouder (1 fte) om de inzet op het gebied van ondermijning specifiek voor het buitengebied en op bedrijventerreinen voort te kunnen zetten. Conform het amendement “Intensiveer preventieve controles in het buitengebied en op bedrijventerreinen” van 10 november 2022, hebben wij vanaf mei 2023  een preventief toezichthouder ondermijning ingezet specifiek op actieve controles in het buitengebied en op bedrijventerreinen, ter voorkoming van ondermijnende activiteiten.                             Conform het amendement is hiervoor geld vrijgemaakt voor de jaren 2023 tot en met 2025. Uit evaluatie blijkt dat de specifieke inzet noodzakelijk is om onze doelstellingen op het tegen gaan van ondermijning te realiseren. Gezien de toenemende complexiteit en verschuivende aard van ondermijning, is structurele borging van deze capaciteit noodzakelijk. Daarmee kunnen we blijvend investeren in een proactieve, zichtbare en informatie gestuurde aanpak van ondermijning.
• Structurele middelen vrijmaken voor de coördinatie van het Maasland Interventie Team (MIT) 1 fte. Het Maasland Interventie Team is een samenwerkingsverband tussen Oss en Bernheze, ODBN en andere instanties. Dit team richt zich al jaren op het aanpakken van ondermijnende criminaliteit en overlast.

In de Strategische heroriëntatie hebben we weergegeven wat de koers is om te komen tot een meerjarig sluitende begroting. We geven hierna aan welke voorstellen we voor dit programma door willen voeren.

Bedragen x € 1.000
+ is besparing/voordeel