Programma 3. Ontmoeten, sport en cultuur

Meedoen mogelijk maken is dé missie van het sociaal domein Oss. Al onze inwoners moeten de mogelijkheid hebben om mee te doen aan onze samenleving. We bieden ondersteuning om voor iedere inwoner meedoen mogelijk te maken. In het sociaal domein doen we dat vanuit de waarden: mens centraal, nabijheid, eenvoud en vakmanschap & partnerschap.  

Het sociaal domein is breed: welzijn, inkomen, leefbaarheid, sport, cultuur, onderwijs, gezondheid, participatie, ontmoeten, zorg. Het zijn allemaal terreinen die bijdragen aan een goede, fijne leefomgeving en aan meedoen in de samenleving. Daarbij bieden individuele ondersteuning als dat nodig is. Omdat problemen soms het oplossend vermogen van mensen en hun netwerken overstijgen. Zo hebben we allerlei voorzieningen die mensen kunnen helpen bij integratie naar werk, geldzorgen, leren, opvoeden, ouderdom, eenzaamheid en meer. Het goed inzetten van die voorzieningen zien we als een kerntaak. En daarbij is ‘goed’ meer dan efficiënt en rechtmatig. Het gaat ook over rechtvaardigheid en menswaardigheid.

Inhoudelijk onderschrijven we de landelijke agenda voor het sociaal domein. Dat betekent investeren in herstellen van bestaanszekerheid, vergroten kansengelijkheid en gezond leven makkelijker maken.

Voor het programma Ontmoeten, sport, gezondheid en cultuur vertaalt dit zich in het vormgeven van de sociale basis in voorzieningen, het stimuleren van gezond leven en ontmoeten en het bieden van een breed cultuuraanbod. Hier zien we een groot spanningsveld ontstaan op de (financiële) houdbaarheid van voorzieningen, verduurzaming en het maatschappelijk belang ervan. Daarnaast staat vrijwilligersinzet al langer onder druk, bij verenigingen en in het sociale leven.
Vanuit de sociale basis zijn voorzieningen op het gebied van sport, cultuur en ontmoeten van groot belang, maar door de stijgende kosten en verschillende wensen niet altijd financieel houdbaar. We zetten daarom in op meervoudig gebruik van voorzieningen en vragen daarbij ook iets van gemeenschappen. Dit doen we via Thuis in de buurt, een nieuw op te stellen visie op 'Bewegen, Ontmoeten, Spelen en Sporten' en het op peil houden van onze culturele voorzieningen. Ook het subsidiebeleid vraagt onze aandacht. Knelpunten die al langer spelen gaan we aanpakken.
We zijn ervan overtuigd dat het op deze manier ondersteunen van onze gemeenschappen bijdraagt aan het welzijn en de gezondheid van onze inwoners.

De belangrijkste speerpunten dit programma zijn:

• Ontmoeten mogelijk maken
• Sport en bewegen voor iedereen
• Gezond leven makkelijker maken
• Breed cultuuraanbod in Oss
• Vrijwilligers beter ondersteunen.

Ontmoeten en actief zijn spelen een belangrijke rol in mee kunnen doen en verbeteren het welzijn en de gezondheid van onze inwoners. Om dat mede mogelijk te maken hebben we in dorpen, stadjes en wijken van de gemeente Oss toegankelijke gemeenschapshuizen. Deze wijk- en dorpshuizen bieden gelegenheid aan verschillende vormen van ontmoeten en samenkomen voor de inwoners: voor het verenigingsleven en voor allerhande andere activiteiten voor inwoners, inclusief laagdrempelige ontmoetingsactiviteiten voor kwetsbare inwoners. De gemeenschapshuizen bieden ook vrijwilligers een betekenisvolle tijdsbesteding en kunnen fungeren als broedplaats voor gemeenschapsactiviteiten en sociaal ondernemerschap.

We ontwikkelen plannen voor nieuwe maatschappelijke voorzieningen in Amsteleind voor Onderwijs, Ontmoeten en Sport op één locatie. Met stakeholders is de locatie en integraal multifunctioneel gebruik van voorzieningen overeengekomen.

We maken vanuit dit programma een stevige verbinding met de uitvoering van Programma Schadewijk. Binnen dit programma is het verbeteren van de sociale basis inclusief ontmoeten, sport en bewegen een belangrijke doelstelling.

Voor bestaande voorzieningen lopen in 2026 meerdere trajecten:

• Herijking en verduurzaming van voorzieningen in Geffen, zoals het Oude Klooster en de Koppelinck.
• Voorbereiding bouwkundige aanpassingen in buurthuis Ont-moet Centrum.
• Vervolgproject in Maren Kessel gericht op laagdrempelig ontmoeten en locatiekeuze.
• (Duurzame) aanpassingen in wijk- en dorpshuizen voor "Thuis in de Buurt" (programmering, huiskamers en keukens) en de financiële ondersteuning daarvan.

In het kader van het IHP Ontmoeten worden in 2025 en 2026 in totaal 24 ontmoetingscentra beoordeeld via quickscans. Dit betreft incourante multifunctionele gebouwen. De kosten voor deze quickscans betalen we uit de reserve integraal voorzieningenbeleid.

Op basis van de Osse Sport- en Beweegvisie 2030 blijven we in 2026 ons bestaande beleid versterken en vernieuwen waar nodig.

Belangrijke pijlers in 2026 zijn:

• We blijven investeren in sporten in stedelijk gebied. We ontwikkelen een visie op kernaccommodaties (Rusheuvel, Amstelhoef, Talentencampus, Koppelsteeg) en verbreden de functie van kleinere sportparken. Open sportparken zijn ontmoetingsplekken voor alle inwoners.
• We willen ervoor zorgen dat alle kinderen gelijke kansen hebben om van jongs af aan te leren sporten, bewegen en gezond leven. De buurtsportcoach is hierbij een belangrijke schakel. We willen de inzet van buurtsportcoaches op en rondom scholen behouden, ondanks de veranderende voorwaarden in de Brede Regeling Combinatiefuncties vanuit de Rijksoverheid.
• We werken aan een Integraal Huisvestingsplan Sport. We willen voorzieningen die toekomstbesteding en toegankelijk zijn. We willen niet alleen de voorzieningen vernieuwen, maar vooral het gebruik stimuleren en laagdrempelig gebruik mogelijk maken.
• We ontwikkelen een nieuwe beheerstructuur voor een duurzaam sportpark Talentencampus, met behoud van het open karakter en ruimte voor sportverenigingen, ondernemende aanbieders en ongeorganiseerde sporters.   
• We werken een voorstel uit om de tennishal Rusheuvel aan te passen naar een duurzame multifunctionele sporthal voor tennis, balsporten, turnen en gymonderwijs.  
• We werken de ontmoetings- en sportvoorzieningen in Onder d’n Plag, Demen, verder uit. 
• We doen onderzoek naar de toekomst van sportparken Bergsche Hoeve, De Rooijen en De Neervelden, met focus op brede maatschappelijke functie. 

Nieuw Zwembad
Op het moment van het opstellen van de kadernota bereidt het college een raadsvoorstel voor over het nieuwe zwembad, inclusief de gebiedsontwikkeling en de exploitatie. Voor de gebiedsontwikkeling en het zwembad is een ontwerp opgesteld en voor de exploitatie is de businesscase uitgewerkt. Na besluitvorming wordt gestart met het vergunningentraject. Het zwembad vormt een belangrijk onderdeel van het sport- en ontmoetingsaanbod in Oss.

In 2025 is het nieuwe Gezondheidsbeleid aangeboden aan de raad. In 2026 stellen we hiervoor een Uitvoeringsplan op. Daarbij laten we ons onder andere leiden door het regiobeeld en regioplan, zoals opgesteld in het kader van het Integraal Zorgakkoord (IZA). Deze documenten bieden richtinggevende thema’s die ook in programma 1. Welzijn en zorg terugkomen. Zo maken we de verbinding tussen gezondheidsbeleid, zorgtransformatie en sociale basis.

• We hebben meer aandacht voor een gezond leven en laten zien hoe breed gezondheid is:

• een gezonde start
• een gezonde leefstijl
• een gezonde geest
• elkaar ontmoeten
• een gezonde, sociale, veilige leef-, woon- en werkomgeving
• het terugdringen van gezondheidsachterstanden.

• We volgen de ontwikkelingen van het nieuwe Aanvullende Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). We gaan op basis daarvan na hoe om te gaan met de huidige vijf ketenaanpakken en het transformatieplan van de subregio Samen in gezondheid (Sig).
• We herijken het speelruimtebeleid met de nieuwe nota Bewegen, Ontmoeten, Spelen en Sporten (BOSS) .
• We verkennen een gezondheidsbeweging of platform in Oss, geïnspireerd op voorbeelden zoals Nijmegen (Wij zijn groen, gezond en in beweging) en Eindhoven (STAP naar gezonder).
• We gaan aan de slag met een preventie- en handhavingsplan rond alcohol en drugs misbruik en zetten de deelname aan het regionale project SKIP voort. SKIP is gericht op denormalisering van drugsgebruik.
• We maken - naar alle waarschijnlijkheid - beleid op basis van de Wet integrale suïcidepreventie. De verwachting is dat iedere gemeente dit eind 2026 moet hebben.

In 2026 geven we verder vervolg aan onze samenwerking binnen Brabantstad. Daarnaast nemen we het Landelijk Voorzieningenniveau Cultuur (LVK) in beschouwing, om de positie van onze culturele instellingen in landelijke kaders te waarborgen en kansen voor aanvullende financiering te benutten. De samenwerking binnen BrabantStad biedt kansen om via de themalijnen cultuur, sport, sociaal-maatschappelijk en mobiliteit nauwer samen te werken met andere Brabantse steden.

De Lievekamp
De Lievekamp is een van de kernvoorzieningen binnen de culturele infrastructuur van Oss. In maart 2025 heeft de gemeenteraad ingestemd met het Definitief Ontwerp en een investeringsbudget van € 74,26 miljoen voor de (ver)nieuwbouw van het theater. Ook is een aanvullend krediet beschikbaar gesteld voor de verwerving van de grond. Het project staat symbool voor circulair bouwen, onder andere door hergebruik van materialen uit het voormalige Zuiderstrandtheater in Den Haag.

De bouw start naar verwachting eind 2025 en verloopt gefaseerd. Tijdens de realisatie blijft het theater open voor publiek. In 2026 volgen de aanbesteding en de nadere uitwerking van het technisch ontwerp. Via deze kadernota onderstrepen we het belang van De Lievekamp voor Oss en houden we zicht op de beleidsmatige en financiële voortgang van dit project richting de programmabegroting.

Vrijwilligers zijn onmisbaar in onze samenleving. Zij dragen bij aan sociale samenhang, zorg, sport, cultuur en het organiseren van activiteiten in wijken en dorpen. In 2026 blijven we inzetten op een sterke, faciliterende rol van de gemeente voor vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties.
We geven invulling aan drie hoofddoelen:

• Een meewerkende, ondersteunende houding vanuit de hele organisatie.
• Verder ontwikkelen van het Vrijwilligerspunt Oss als laagdrempelig aanspreekpunt en netwerkversterker.
• Actieve waardering van vrijwilligers via publieke zichtbaarheid, communicatie en gezamenlijke activiteiten.

Jaarlijks stellen we een uitvoeringsagenda op waarin de acties concreet worden gemaakt.

We staan voor de uitdaging om het subsidieproces te herzien, te moderniseren en juridisch te borgen. De Rekenkamer heeft hier in 2025 onderzoek naar en aanbevelingen gedaan. Ze hebben geconstateerd dat er knelpunten in het huidige subsidieproces zijn en de bestaande ICT-applicatie ontoereikendheid is. De ondersteuning hiervan loopt eind 2026 af. Ook hebben we te maken met het ontbreken van een actuele onderbouwing voor huurprijzen van gemeentelijk vastgoed, wat zich weer kan vertalen in subsidiebeleid. Dit is een project dat in 2025 van start gaat, om zo het nieuwe college in staat te stellen de kaders te laten vaststellen. Ook zijn dan eind 2026 de aanbevelingen van de Rekenkamer opgevolgd.

BrabantStad - Cultuur
We stellen voor om voor 2026 tot en met 2028 € 25.000 beschikbaar te stellen voor het werkplan van de themalijn cultuur binnen de samenwerking met BrabantStad.
BrabantStad was oorspronkelijk een samenwerking tussen de vijf grootste steden van Brabant (Breda, Eindhoven, Helmond, 's-Hertogenbosch en Tilburg) en de provincie Noord-Brabant. In 2023 zijn Oss en Roosendaal uitgenodigd om hierbij aan te sluiten. De gemeentes zitten zich gezamenlijk in voor een sterk cultureel klimaat in de regio. Oss mocht in 2024 en 2025 voor beperkte bijdrage meedoen aan het werkplan, maar hierdoor dragen andere gemeentes hogere kosten. Vanaf 2026 verwacht men de volledige bijdrage aan de themalijn cultuur. Het werkplan loopt tot en met 2028.

Project SKIP
We stellen voor vanaf 2026 structureel € 20.000 beschikbaar te stellen voor deelname aan het project SKIP. SKIP een samenwerking van 32 gemeenten in Oost-Brabant, gericht op het tegengaan van de normalisering van drugsgebruik onder jongeren. SKIP doet onderzoek, geeft voorlichting en houdt campagnes die jongeren helpen minder drugs te gebruiken. Deelname aan het project kost de gemeente jaarlijks € 20.000.

Subsidiebeleid
We stellen voor om in 2026 € 60.000 beschikbaar te stellen voor het aanpakken van het subsidiebeleid.
Het subsidieproces oppakken, verbeteren en uitvoeren is een project dat eind 2026 afgerond moet zijn. We vragen daarom eenmalig € 60.000 om dit project op te starten.

MJOP
Het beheerplan voor het onderhoud van het maatschappelijk vastgoed is geactualiseerd. Dit wordt elke 5 jaar gedaan. Het vorige beheerplan kwam vanuit een andere contractvorm, waarbij al het onderhoud onder verantwoordelijkheid van de contractpartners viel. In 2020 is intern een nieuwe organisatievorm opgezet en het beheerplan ingeregeld. Dit is onlangs geëvalueerd en met een extern bureau is een nieuw beheerplan opgesteld. Alle gebouwen zijn met een conditiemeting gescand. Het MJOP gaat voor een stijging zorgen. Een gedeelte hiervan is de prijsindex van de onderhoudskosten wat niet binnen de huidige begroting past. Voor de stijging van de prijsindex is structureel € 600.000 nodig. Deze vangen we op vanuit de stelpost loon- en prijscompensatie. Vanuit de evaluatie zijn nog meer punten naar voren gekomen, zoals dat het onderhoud aan installaties hoger uitvalt dan verwacht en er nieuwe gebouwen aan de portefeuille toegevoegd zijn. De impact van de totale evaluatie op de onderhoudsbegroting wordt nog nader uitgezocht en meegenomen in de begroting.

In de Strategische heroriëntatie hebben we weergegeven wat de koers is om te komen tot een meerjarig sluitende begroting. We geven hierna aan welke voorstellen we voor dit programma door willen voeren.

Bedragen x € 1.000
+ is besparing/voordeel