Programma 7. Verstedelijking, wonen en mobiliteit

Oss maakt de komende jaren een schaalsprong naar een gemeente met meer dan 100.000 inwoners. Er is een passend stedelijk woning- en voorzieningenaanbod nodig om deze groei te faciliteren. Dit vraagt ook om een investering in een gezonde en veilige leef- en werkomgeving.
Om de groei mogelijk te maken en voldoende en divers aanbod aan woonruimte en voorzieningen te kunnen bieden, investeren we in de duurzame verstedelijking van de stad Oss. Dit komt voornamelijk tot uitdrukking in de binnenstedelijke transformatie in de brede spoorzone van Schadewijk tot Amsteleind. Hier vindt de omslag naar duurzame mobiliteit plaats, met een verbetering van onze verkeersstructuur, zodat alle voorzieningen goed bereikbaar blijven. Daarnaast hebben we aandacht voor de opgave om het bestaand stedelijk gebied gezonder en beter bestemd te maken tegen klimaateffecten.
In dit programma komen de verstedelijking van Oss, de woon- en mobiliteitsopgaven, de activiteiten in het kader van de Omgevingswet, de aandacht voor erfgoed én onze lobby en samenwerkingsagenda aan de orde.

De belangrijkste speerpunten in 2026 op het gebied van verstedelijking zijn:

• We zorgen met behulp van een integrale gebiedsgerichte aanpak voor kwalitatieve gebiedsontwikkeling waarbij we woningen, werkplekken en een aantrekkelijke en groene gebruiksomgeving toevoegen aan het bestaande aanbod.
• We zetten met behulp van de spooragenda in op het opheffen van de barrièrewerking van het spoor en het vergroten van de aantrekkelijkheid van de stations in de spoorzone van Oss.
• We versterken de samenwerking met andere overheden en organisaties met behulp van de lobbykalender. Doel hierbij is om steun en middelen te verwerven voor de uitvoering van de bovenstaande plannen.
• We betrekken inwoners bij de plannen rondom de verstedelijking van Oss door communicatie, participatie en educatie. Hierbij leggen we de plannen uit en lichten deze toe, en bouwen we samen met inwoners aan het verhaal van Oss.
• We brengen de omvang van de investeringen en planning in beeld met behulp van een op te stellen meerjareninvesteringsagenda.
• We werken aan een Stadsagenda Oss Stad met Toekomst 2025-2040. De Stadsagenda laat zien wat en voor wie ‘Oss stad met toekomst’ is. Het biedt een overzicht en inzicht van lopende en toekomstige gebiedsontwikkelingen en de daarbij behorende projecten. Daarmee wordt het gemakkelijker om keuzes te maken, voor wat waar moet komen en waarom. En daarvoor op tijd middelen en capaciteit te organiseren.

De komende jaren ligt de focus voornamelijk op de woningbouwopgave in de spoorzone van Oss. In dit gebied voegen we in de periode tot 2040 ongeveer 8.000 woningen toe. Om deze doelstelling te behalen is een goede samenwerking met ontwikkelaars en corporaties belangrijk. We blijven op gebieds- en projectniveau met deze partijen in gesprek en bieden duidelijkheid door heldere kaders te scheppen in de Woonagenda en de gebiedsgerichte uitwerkingen.

De belangrijkste speerpunten met betrekking tot wonen en erfgoed in 2026 zijn:

• We geven uitvoering aan de activiteiten zoals benoemd in de Woonagenda 2025-2027.
• We zetten extra in op de woonbehoefte van jongeren en starters. Dit geldt voor zowel koop- als huurwoningen.
• We geven uitvoering aan de actiepunten die voortkomen uit de visie Wonen, Zorg & Welzijn.
• We sturen op een flexibel en gedifferentieerd woningbouwprogramma in de ruimtelijke ontwikkelingen. Hierbij brengen we accenten aan in het programma die passen bij de identiteit van de gebieden.
• We stellen beleid op en geven uitvoering aan onderzoek dat als bouwstenen dient voor het opstellen van een volkshuisvestingsprogramma.
• We geven extra aandacht aan de rol van erfgoed binnen de verstedelijking.
• We geven extra aandacht aan het inzetten en (her)gebruiken van religieus erfgoed voor de behoefte van deze tijd. Dit doen we zowel in de stad als in de kernen.
• We vertellen, samen met het erfgoedveld (denk hierbij onder andere aan de heemkundekringen, stichtingen en werkgroepen), de verhalen over de lokale historie en we betrekken inwoners hierbij.

Met ons recent vastgestelde mobiliteitsbeleid (Spooragenda, Parkeren in Oss, Uitvoeringsprogramma Mobiliteit) geven we duidelijkheid aan partijen die investeren in de stad met toekomst. Ook laten we zien aan huidige en nieuwe inwoners hoe we investeren in bereikbaarheid voor alle vormen van verkeer en vervoer. We investeren in een toekomstbestendig mobiliteitssysteem. Hierbij creëren we meer ruimte voor actieve mobiliteit (fietsen, wandelen) en geconcentreerde voorzieningen voor parkeren van zowel fietsen als auto's.

De belangrijkste speerpunten in 2026 op het gebied van mobiliteit zijn:

• Uitvoering geven aan de actiepunten uit het Uitvoeringsprogramma Mobiliteit, waaronder de realisatie van een bewaakte fietsenstalling en het opstellen van de eerste wijkmobiliteitsplannen.
• Na het vaststellen van het parkeerbeleid starten in 2025 werkzaamheden op voor de uitvoering van het beleid.
• Uitvoering geven aan de werkzaamheden, om actieve mobiliteit een volwaardige plek bieden in de openbare ruimte, uit het de beleidsnota Koers fiets 2040 (met beoogde vaststelling in Q3 2025)
• Uitvoering geven aan de samenwerking met de regio, provincie, BrabantStad en netwerk A50. Hierbij schakelen we op subsidiekansen (zoals RMP en SPV).
• In samenwerking met partners uitwerken van de oplossingsrichting voor de knelpunten op het knooppunt Paalgraven (onderdeel aanpak A50).
• Door een tunnelalliantie werken we de plannen voor spoorwegkruisingen verder uit, waaronder de spoorwegkruising bij de Heihoeksingel en de spoorwegkruising voor langzaam verkeer (interwijkverbinding) ter hoogte van station Ravenstein, ten behoeve van de woningbouwontwikkeling ten noorden van het spoor.
• Uitvoering geven aan de onderdelen van de Spooragenda.

Verstedelijking en Mobiliteit
Het Verkeersmodel Gemeente Oss (VMO) ondersteunt ons bij (strategische) beslissingen over verkeer en mobiliteit, met als doel de leefbaarheid, bereikbaarheid en duurzaamheid in Oss te behouden en verbeteren. Als voorbeeld: Op alle locaties waar we woningen bouwen en/of aan de slag gaan met gebiedsontwikkeling, heeft dit impact op de verkeerssituatie en ontsluiting. We gaan komend jaar verkennen hoe we richting de toekomst beter regie kunnen voeren op de input voor diverse (toekomst)scenario's in het verkeersmodel.

De belangrijkste speerpunten in 2026 op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling zijn:

• In Stedelijk Gebied komen complexe opgaven samen. We geven daar invulling aan door gebiedsgericht te werken in de volgende gebieden: Raadhuislaan (1), Euterpepark (2), Amsteleind (3), Schadewijk (4), Linkensweg/Visserskerk (5) en Golfbadlocatie (6). Met gebiedsgericht werken bedoelen we een vakgebied- en locatie overstijgende, samenhangende aanpak in een gebied waarbij alle stakeholders samen werken aan de ruimtelijke ontwikkeling van dat gebied.

• We geven uitvoering aan het programmaplan Schadewijk.
• We bouwen, aan de hand van de Transitiestrategie Omgevingsplan, richting 2032 gefaseerd verder aan ons nieuwe omgevingsplan.
• We werken de, in 2025 vastgestelde, omgevingsvisie verder uit. Per opgave bekijken we welk instrument het best passend is, waarbij we zoveel mogelijk gebruik maken van de beleidscyclus onder de Omgevingswet.
• De Omgevingswet brengt, als grootste wetgevingsoperatie in het ruimtelijk domein sinds de laatste aanpassing van de Grondwet, aanzienlijke structurele veranderingen met zich mee voor onze organisatie. De impact voor onze organisatie duiden we in een impactanalyse. We continueren de implementatie van de Omgevingswet en bouwen onze kennis en ervaring hierin verder op.
• Het Rijk heeft medio 2025 het ontwerp van de Nota Ruimte gepresenteerd (PM). We bekijken, samen met provincie, G40, B7 en RNOB, welke kansen en opgaven dit met zich meebrengt en hoe we de Osse agenda hierin zo goed mogelijk een plek kunnen geven.

Ruimtelijke ontwikkeling
We verkennen de impact van de Omgevingswet voor de organisatie meerjarig. Hierbij wordt duidelijk welke extra taken en rollen als gevolg van de nieuwe wet ontstaan en welke financiële gevolgen dit heeft.

Storting reserve Fysieke kwaliteit leefomgeving/spoorzone
Ten behoeve van de realisatie van verbeteringen aan spoorweg en stations in de spoorzone van Oss is een structureel bedrag beschikbaar van circa € 1,4 miljoen. Dit bedrag is bestemd om een deel van de investeringen (rente en afschrijvingen) te betalen. Het bedrag wordt de eerste jaren gestort in de reserve fysieke kwaliteit leefomgeving. Tevens wordt de ontvangen bijdrage bovenwijkse netwerkvoorzieningen in deze reserve gestort. Deze reserve dient samen met het structurele bedrag van circa € 1,4 miljoen een investeringsbijdrage van circa € 125 miljoen voor de spooropgave mogelijk te maken. Van het Rijk en de provincie wordt minimaal 2/3 deel voor de investeringsopgave verwacht. We gaan hierbij uit van eerste totale investeringsraming van circa € 350 miljoen. In de strategische heroriëntatie hebben we voorgesteld om komende jaren eenmalig € 5 miljoen te reserveren voor de spoorzone. Hiermee kunnen we de structurele storting verlagen met € 100.000. Dit is een financieel technische maatregel. Het bedrag dat op termijn gespaard wordt blijft hetzelfde. Bedrag is opgebouwd uit een investeringsbedrag van € 3,4 miljoen (annuïteiten 100 jaar – 2,8 %) en 15 jaar sparen voor een bedrag van € 1,5 miljoen (2026 tot en met 2040). We stellen voor om dit bedrag komende jaren te reserveren.

In de Strategische heroriëntatie hebben we weergegeven wat de koers is om te komen tot een meerjarig sluitende begroting. We geven hierna aan welke voorstellen we voor dit programma door willen voeren.

Bedragen x € 1.000

In het kader van minder meerkosten stellen we voor om een aantal maatregelen door te voeren.

Voor beleidsterrein ruimtelijke ontwikkeling is in de begroting 2023-2026 tijdelijke capaciteit beschikbaar gesteld, waarbij de opdracht is gegeven deze structureel in te zetten (werving vast personeel). De bedoeling was om deze toekomstig te betalen uit toenemende inkomsten uit anterieure overeenkomsten en legesopbrengsten. Vanaf 2026 zijn deze tijdelijke middelen niet meer beschikbaar (€ 426.000 in 2026 en € 100.000 in 2027). Dit moet nog opgelost worden door de opbrengsten uit anterieure overeenkomsten (focus op grootschalige anterieure projecten) en legesopbrengsten in de begroting te verhogen en hiermee de personeelskosten structureel af te dekken.  We zetten hier in ieder geval de volgende posten voor in:

Bedragen x € 1.000

Om het (fiets)parkeren in te richten zoals in de nota Parkeren in Oss beschreven zijn investeringen nodig en zullen de structurele kosten voor het beheer van de parkeervoorzieningen stijgen. De maatregelen die we op het gebied van parkeren willen nemen komen ten gunste aan het parkeerbedrijf en dragen niet bij aan het realiseren van de taakstelling van € 5,5 miljoen. Deze maatregelen worden uitgevoerd conform besluit van de gemeenteraad op 26 mei 2025.