Programma 2. Werk, inkomen en onderwijs

Meedoen mogelijk maken is dé missie van het sociaal domein Oss. Al onze inwoners moeten de mogelijkheid hebben om mee te doen aan onze samenleving. We bieden ondersteuning om voor iedere inwoner meedoen mogelijk te maken. In het sociaal domein doen we dat vanuit de waarden: mens centraal, nabijheid, eenvoud en vakmanschap & partnerschap.  
Het sociaal domein is breed: welzijn, inkomen, leefbaarheid, sport, cultuur, onderwijs, gezondheid, participatie, ontmoeten, zorg. Het zijn allemaal terreinen die bijdragen aan een goede, fijne leefomgeving en aan meedoen in de samenleving. Daarbij bieden individuele ondersteuning als dat nodig is. Omdat problemen soms het oplossend vermogen van mensen en hun netwerken overstijgen. Zo hebben we allerlei voorzieningen die mensen kunnen helpen bij integratie naar werk, geldzorgen, leren, opvoeden, ouderdom, eenzaamheid. Het goed inzetten van die voorzieningen zien we als een kerntaak. En daarbij is ‘goed’ meer dan efficiënt en rechtmatig. Het gaat ook over rechtvaardigheid en menswaardigheid.
Inhoudelijk onderschrijven we de landelijke agenda voor het sociaal domein. Dat betekent investeren in herstellen van bestaanszekerheid, vergroten kansengelijkheid en gezond leven makkelijker maken.

Bij bestaanszekerheid gaat het om de zekerheid van voldoende en voorspelbaar inkomen via werk of anderszins om mee te kunnen doen in de samenleving. Ook zekerheid van betaalbaar wonen, toegang tot betaalbare zorg en de mogelijkheid om een financiële buffer op te bouwen zijn noodzakelijke voorwaarden om je als mens te ontwikkelen en te participeren in de samenleving. We werken daarom aan een inclusieve arbeidsmarkt met mogelijkheden voor mensen om te werken naar vermogen. Daarbij bieden we ondersteuning als mensen stress ervaren op het gebied van bestaanszekerheid.
Om de kansen op meedoen te vergroten investeren we in onderwijs. We streven naar inclusief onderwijs en kinderopvang, en passende ondersteuning voor jeugdigen en jongvolwassenen. Daarbij zijn basisvaardigheden op het gebied van taal, rekenen en digitaal gebied van groot belang. Dit vertaalt zich in de aanpak laaggeletterdheid en geslaagde inburgeringstrajecten. Allemaal opgaven waaraan wij in dit programma werken.

Voor alle vragen rondom werk (en ontwikkeling) van inwoners en werkgevers, hebben we -in aansluiting op de landelijke hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur- sinds begin 2023 regionaal Werkcentrum Noordoost Brabant ingericht. We werken aan een fysieke locatie in Oss. Dat vraagt naast een investering in de huisvesting, om extra inzet vanuit team Werk.
Er is een enorme krapte op de arbeidsmarkt; vanuit ons regionale arbeidsmarktbeleid zetten we volop in om werkgevers daarbij te helpen en zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden en te krijgen. Daarom hebben we als partners in de arbeidsmarktregio NOBW gekozen voor extra inzet op specifieke sectoren: maatschappelijke sectoren zoals zorg en onderwijs, en ook economische sectoren waaronder techniek, energietransitie en ICT. We zetten in op verhogen arbeidsproductiviteit, modern HR-beleid, leven lang ontwikkelen en vergroten instroom richting sectoren.
Ondanks de arbeidskrapte, zien we dat niet iedereen makkelijk aan het werk kan. Voor deze inwoners, jong en ouder, bieden wij ondersteuning op zoek naar een passende werkplek. Het overgrote deel van de mensen met een bijstandsuitkering heeft een zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt; toeleiding naar werk is dan niet aan de orde en wij bieden vooral ondersteuning gericht op meedoen in de samenleving.
Een belangrijke samenwerkingspartner is ons sociaal ontwikkelbedrijf IBN. IBN voert in opdracht van het Werkvoorzieningschap de Wsw uit, en gemeenten en IBN verzorgen beide een deel van de re-integratietaak van de doelgroepen van Participatiewet, veelal mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. In het partnership gemeenten-IBN maken we regionale afspraken over dienstverlening die we van IBN afnemen en hoe we hierin samenwerken. Op dit moment werken we aan een toekomstscenario voor de invulling van het partnership voor de langere termijn. Eind 2025/begin 2026 stellen we de visie van de 6 gemeenten over de toekomst van het partnership gemeenten-IBN op lange termijn vast. Vervolgens bekijken we hoe we de Osse dienstverlening in samenhang daarmee verder vormgeven.

Oss is een Unesco Learning City. Een predicaat waar we trots op zijn. Wij geven de Lerende stad Oss verder vorm met onze partners uit onderwijs en bedrijfsleven. Leven Lang Ontwikkelen is nodig om mee te blijven doen in de samenleving en op de arbeidsmarkt van de toekomst. De technologische innovatie, digitalisering, robotisering en de impact van globalisering op de lokale arbeidsmarkt vraagt om een sterke leer- en ontwikkelcultuur. Zodat inwoners en ondernemers mee kunnen bewegen met de veranderingen op de arbeidsmarkt. Een Leven Lang Ontwikkelen raakt het sociaal en economisch domein. Om deze opgave vorm te geven wordt er gezamenlijk ingezet op de verbinding tussen onderwijs, ondernemers, maatschappelijke instellingen en inwoners. Daarbij werken we aan duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt en het boeien en binden van talenten om op alle niveaus, om zo de economische ontwikkeling te versterken. De Talentencampus wordt een belangrijke aanjager van de ontwikkelingen Lerende stad Oss en gaat daarvoor nauw samenwerken met de Kracht van Oss/Economic Board.
We formuleren lokaal arbeidsmarktbeleid waarbij elk talent telt, leven lang ontwikkelen en werkgevers fit voor de toekomst de belangrijkste pijlers zijn. Zo werken we samen om de arbeidskrapte zo goed mogelijk op te vangen.
De Lerende Stad Oss begint bij onderwijs én gaat over ontwikkelen in brede zin; ook het leren van basisvaardigheden is belangrijk omdat het mogelijk maakt om mee te blijven doen in de samenleving.

Bestaanszekerheid is van wezenlijk belang voor inwoners. Daarom bieden wij een vangnet bij onverwachte kosten; en met AZOSS een goede verzekering die betaalbaar is. Wij zorgen voor aanvullende voorzieningen zodat mensen die leven in armoede zoveel mogelijk mee kunnen blijven doen in de samenleving. Samen met onze partners bieden we extra ondersteuning bij kosten voor school, sport en culturele activiteiten. Ook de komende jaren van bezuinigingen willen wij deze ondersteuning doorzetten.
Voor mensen in een problematische financiële situatie hebben wij een variatie aan dienstverlening, waarbij we inzetten op hulp en ondersteuning om de schulden op te lossen en zoveel mogelijke financiële zelfstandigheid te realiseren. Wij werken hierbij samen met (professionele) partners en hebben de intentie om ook het bedrijfsleven wat nadrukkelijker te betrekken bij dit thema. Door goede voorlichting en een aanbod bij vroegsignalering proberen we ernstige financiële problemen zoveel mogelijk te voorkomen. De komende periode zetten we vooral in op financiële educatie van jeugd en jongeren. Ook treffen we voorbereidingen op de implementatie van de Participatiewet in Balans. Deze landelijke wijziging van wet- en regelgeving moet ervoor zorgen dat een aantal onderdelen in de wet versimpeld en verruimd worden voor de inwoner.

Wij zetten ons in om samen met samenwerkingspartners uit onderwijs, kinderopvang, jeugdhulp, zorg, cultuur en sport in om gezinnen te ondersteunen en kinderen, jongeren te helpen op weg naar een gelijkwaardige deelname aan de samenleving. We zetten gezamenlijk in op het Osse onderwijskansenbeleid. De voor- en vroegschoolse educatie (vve), taalstimulering (inclusief Bibliotheek op school) en de verlengde, verrijkende schooldagen (Kodoss) maken hier deel van uit. We werken verder aan een nieuwe ondersteuningsstructuur rondom het onderwijs, ook in relatie tot jeugdhulp.
Verder investeren we samen met twee schoolbesturen voor het basisonderwijs in vernieuwing van het burgerschapsonderwijs; vanuit een landelijke pilot waarin gemeente Oss, VNG en de ‘Coöperatie Leren voor Morgen’ samenwerken.
De ambitie -in aansluiting op de Kamerbrief van het ministerie van OCW- om inclusiever onderwijs en inclusievere kinderopvang vorm te geven, is complex. Zowel inhoudelijk voor professionals uit onderwijs en kinderopvang, als meer technisch bij huisvesting van onderwijs en kinderopvang. Dit werkt door in de ondersteuningsstructuur en verbinding met jeugdhulp waarin Brugfunctionarissen en het Jongerenwerk een rol zullen hebben. De komende jaren vraagt dit nog veel uitwerking.

Samen met de schoolbesturen werken we aan een nieuw Integraal Huisvestingsplan (IHP): we maken een Beleidskader Onderwijshuisvestig - waar inclusief onderwijs een onderdeel van is - en een Waardenmodel. Voor een goed inzicht in de stand van zaken brengen we alle onderwijshuisvesting in kaart. Op basis hiervan komen we tot de langetermijnvisie voor onderwijshuisvesting en maken we strategische keuzes, zodat we weer een actueel overzicht hebben van de meerjarenplanning met investeringen. Het herijkte IHP wordt begin 2026 vastgesteld en is dan onze leidraad voor de komende jaren. We betrekken de raad aan de voorkant en gedurende het proces.
Op basis van het bestaande IHP zijn diverse projecten in onderzoek en uitvoering in 2025/2026: de vervangende voorziening voor De Lockaert, De Polderhof en SBO Het Baken. In het project Kindlandschap De Eiber realiseren we een vervangende voorziening voor de basisscholen in Megen, Macharen en Haren te realiseren. Daarnaast verbouwen we MFA Noorderlicht voor de basisscholen De Evenaar en ’t Kleurenbos. Met het schoolbestuur kijken we naar de huisvesting van basisschool De Wissel in MFC De Koppellinck in verband met de groei van het aantal leerlingen. Tot slot zijn we bezig met de planvorming voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, een basisschool in de nieuwe wijk Amsteleind en de huisvesting van de basisscholen in de Schadewijk. In 2026 gaan we starten met de planvorming voor de vervangende voorziening voor basisschool Hertogin Johanna locatie Vianenstraat.

Fysieke locatie Werkcentrum Noordoost Brabant
We stellen voor om voor 3 jaar formatie beschikbaar te stellen voor de fysieke locatie Werkcentrum Noordoost Brabant. In aansluiting op de nieuwe landelijke hervorming arbeidsmarktinfrastructuur hebben we in de regio alle dienstverlening voor inwoners (inclusief jongeren) en werkgevers rondom werk samengebracht in het Werkcentrum Noordoost Brabant. Er is een centraal digitaal loket. Dat wordt uitgebreid met fysieke locaties verspreid over de regio. Ook in Oss komt een fysieke locatie. Voor een goede bemensing en de aansluiting bij de Osse dienstverlening is 1 fte extra inzet vanuit team Werk nodig.

MIP Onderwijshuisvesting
We hebben een inschatting gemaakt van de verwachte investeringskosten voor de projecten voor maatschappelijk vastgoed voor komende planperiode. Dit werken we richting de programmabegroting 2026-2029 verder uit in het Meerjaren Investeringsplan (MIP). In het MIP is rekening gehouden met een stijging van de kosten door de indexering van de kengetallen die we hanteren. De jaren 2025 – 2028 geven een voordeel ten opzichte van wat we nu in de begroting hebben opgenomen door verschuivingen van investeringen naar later in de tijd. We stellen voor om vanaf 2029 een PM post op te nemen voor kapitaallasten vanaf 2030. We starten namelijk al met de voorbereidingen van projecten die na deze jaarschijf vallen, zoals het vernieuwen van de gymzaal Ruwaard II en het bouwen van de voorzieningen in de nieuwe woonomgeving Amsteleind. Een nieuwe investering in het lopende MIP is het aanpassen van de sporthal de Rusheuvel, voor een verbetering van de bezetting. Daarnaast maken we de ramingen in het MIP vollediger door rekening te houden met de aanvullende kosten, zoals sloopkosten en openbaar gebied kosten, dan sec alleen de investeringen voor het gebouw.
Voor de investeringen voor het specialistisch onderwijs (SO en VSO) nemen we een PM post op door vertraging. Dit komt doordat tijdens de voorbereidingsfase 2 schoolbesturen zich - na elkaar en om verschillende redenen - terugtrokken uit de intentie overeenkomst om tot 1 specialistische voorziening te komen. Ook heeft het ministerie van Onderwijs aangegeven toe te gaan werken naar inclusief onderwijs. Deze gebeurtenissen hebben er toe geleid dat het gehele project herijkt wordt en dat onder andere onderzocht wordt of alle voorzieningen separaat worden opgepakt en op welke locatie dit gaan plaatsvinden. Daarom stellen we voor om deze voorgenomen investering nu uit het MIP halen en als PM post benoemen. Na verdere planuitwerking in de toekomst wel zal leiden tot een (onderbouwde) claim in de begroting.

In de Strategische heroriëntatie hebben we weergegeven wat de koers is om te komen tot een meerjarig sluitende begroting. We geven hierna aan welke voorstellen we voor dit programma door willen voeren.

Bedragen x € 1.000
+ is besparing/voordeel

Op basis van het amendement ‘Onderrealisatie WSW niet vooraf naar de gemeente’ is de post WSW-onderrealisatie vooraf naar gemeente verleggen verwijderd uit deze tabel en de Strategische heroriëntatie.